Nhựa xây dựng với thị trường chủ yếu là nội địa chịu sức ép cạnh tranh khốc liệt hơn. Hai doanh nghiệp lớn nhất ngành nhựa xây dựng là Nhựa Tiền Phong thống lĩnh thị phần miền Bắc với tỷ lệ 60% và thị phần cả nước khoảng 29% và nhựa Bình Minh dẫn đầu thị trường miền Nam với thị phần gần 50%. Tuy nhiên, thời gian gần đây, hai ông lớn ngành nhựa đã bắt đầu mở rộng thị phần bằng cách xâm nhập vào sân chơi của đối thủ cũng như mở rộng sang khu vực miền Trung, nơi mà thị trường ống nhựa chưa có ngôi vương. Việc mua lại Nhựa Năm Sao của NTP và mong muốn sáp nhập Nhựa Đà Nẵng của BMP đã thể hiện rõ chiến lược này. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp còn duy trì thị phần bằng cách gia tăng tỷ lệ chiết khấu cho các đại lý. NTP luôn duy trì mức tỷ lệ chiết khấu cao khoảng, trong khi BMP duy trì ở mức 11 – 17% và các chính sách khác cho đại lý, điển hình là Hội nghị hệ thống phân phối với 1.400 khách sẽ diễn ra ở Malaysia vào cuối tháng 11. Ngoài hai ông lớn trong ngành nhựa thị phần còn lại thuộc về các đối thủ nhỏ khác như Hoa Sen, Europipe và Tân Á Đại Thành…
Nhà máy ống nhựa Hoa Sen Bình Định được thành lập vào tháng 4/2016 gồm 2 giai đoạn: Giai đoạn 1 gồm 6 dây chuyền sản xuất ống nhựa uPVC và 1 hệ trộn trung tâm với công suất 12.000 tấn/năm đã hoàn thành, được đưa vào sản xuất và cho ra những sản phẩm đầu tiên từ tháng 01/2016. Giai đoạn 2 gồm 6 dây chuyền sản xuất ống nhựa uPVC và 1 mô đun cho hệ trộn trung tâm với công suất 12.000 tấn/năm. Dựkiến c ả 2 giai đoạn sẽ được hoàn thành vào tháng 12/2016 và có tổng công suất 24.000 tấn/năm.
Ngoài ra, CTCP Nhựa Stroman Việt Nam (thành viên Tập đoàn Tân Á Đại Thành) cũng đã khánh thành nhà máy ống nhựa Stroman Hưng Yên với tổn vốn đầu tư 70 triệu USD chia làm hai giai đoạn. Trong đó, 35 triệu USD của giai đoạn đầu sẽ đầu tư cho máy móc, thiết bị. Mục tiêu là xây dựng 20 tổng kho tại miền Bắc và miền Trung, với sản lượng xuất bán dự kiến 20.000 tấn, cho doanh thu 1.000 tỷ đồng. Giai đoạn II, đến năm 2017, sẽ hoàn thiện nhà máy với các hạng mục gồm hệ thống máy móc, vận hành toàn bộ công suất nhà máy Stroman Hưng Yên. Đơn vị này sẽ xây dựng thêm 18 tổng kho, hoàn thành việc xây dựng 36 tổng kho tại 36 tỉnh miền Bắc và miền Trung với sản lượng xuất bán dự kiến 70.000 tấn sản phẩm, doanh thu là 3.000 tỷ đồng.
EuroPipe là doanh nghiệp tư nhân có quy mô đầu tư kinh phí sản xuất ống nhựa HDPE, ống nhựa chịu nhiệt PPR, ống nhựa uPVC và phụ kiện lớn của Việt nam với tổng kinh phí đầu tư hơn 400 tỷ đồng.
Như vậy có thể thấy, cạnh tranh trong thị trường ống nhựa xây dựng đang dần trở nên khốc liệt hơn rất nhiều và miếng bánh thị phần có thể sẽ phải chia nhỏ ra cho những doanh nghiệp mới này. Các doanh nghiệp nhựa nội địa vẫn có ưu thế hơn nhờ quy mô lớn và thương hiệu vững mạnh, tuy nhiên chúng tôi cho rằng, nếu không có các chính sách hợp lý để thích ứng với thị trường cạnh tranh, thị phần của các doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng.
Sự thâu tóm của các doanh nghiệp ngoại – cơ hội và thách thức. Ngành nhựa Việt Nam với tốc độ phát triển nhanh đang nhận được sự quan tâm lớn từ các tập đoàn nước ngoài. Các doanh nghiệp đến từ Thái Lan, Nhật Bản và Hàn Quốc đã tạo nên làn sóng thâu tóm các doanh nghiệp nhựa tại Việt Nam. Nổi bật phải kể đến tập đoàn SCG đến từ Thái Lan, tập đoàn này đang nối dài cánh tay của mình ở thị trường Việt Nam thông qua hàng loạt thương vụ mua bán, sáp nhập. Đối với phân khúc bao bì nhựa, SCG đã chi 44 triệu để thâu tóm bao bì Tín Thành (Batico), một trong năm doanh nghiệp lớn nhất ngành bao bì nhựa. Công ty Nhựa Tín Thành cũng đã bất ngờ bán lại 80% cổ phần cho Tập đoàn SCG với giá 44,4 triệu USD. Không chỉ vậy, SCG còn thâm nhập sâu vào ngành nhựa xây dựng Việt Nam khi sở hữu 23,8% cổ phần tại Nhựa Tiền Phong và 20,4% tại Nhựa Bình Minh.
Tính đến thời điểm này, SCG đã chi ra khoảng 121 triệu USD đầu tư vào 7 doanh nghiệp nhựa Việt Nam. Ngoài ra, SCG còn nắm giữ cổ phần tại một số công ty chuyên sản xuất nhựa gia dụng, bao bì khác như Liên doanh Việt – Thái Plastchem, Công ty nhựa và Hóa chất TPC Vina, công ty Chemtech và công ty Vật liệu nhựa Minh Thái. Không chỉ có người Thái, nhà đầu tư Hàn Quốc và Nhật cũng ưa thích thị trường nhựa Việt Nam. Tiêu biểu, Công ty Oji Holding Corporation của Nhật đã mua Công ty Bao Bì United, hay Sagasiki Vietnam mua Công ty Cổ phần In và Bao bì Goldsun. Gần đây, một tổ chức đầu tư của Nhật là RISA Partners cũng ngỏ ý muốn đầu tư vào Công ty Nhựa dân dụng Đông Á. Tập đoàn Hàn Quốc Dongwon Systems cũng đã mua lại cùng lúc hai doanh nghiệp lớn là Bao Bì nhựa Tân Tiến và Bao Bì nhựa Minh Việt – vốn là công ty bao bì thuộc Masan Group.
Có thể nhận thấy, các doanh nghiệp ngoại này thường lựa chọn cách thức liên doanh để góp vốn và tạo ảnh hưởng lên thị trường thay vì phải xây dựng thương hiệu từ đầu. Việc thâu tóm trọn các doanh nghiệp sản xuất chế biến từ mua vốn của SCIC sau khi thoái, hay mua đứt các doanh nghiệp nhỏ dự báo sẽ tiếp tục diện ra với lợi ích đến từ việc tiết kiệm chi phí tìm hiểu thị trường, tận dụng nguồn lực trong nước, đồng thời để khai thác nhu cầu tiêu thụ của chính thị trường nội địa. làn sóng này sẽ diễn ra mạnh mẽ để đón đầu FTAs, chuẩn bị cho xuất khẩu.
Đối với hai ông lớn ngành nhựa là BMP và NTP, với kế hoạch thoái vốn cổ phần của SCIC mà chính phủ đã phê duyệt, khả năng cao tập đoàn SCG sẽ gia tăng sở hữu tại hai doanh nghiệp này. Trong ĐHĐCĐ thường niên năm 2016, BMP đã được chấp thuận để nới room cho nhà đầu tư nước ngoài lên 100% và HĐQT đã thống nhất nới room trong năm nay. Tuy nhiên, trong điều lệ công ty của BMP vẫn bao gồm một số ngành nghề kinh doanh có điều kiện, do đó quá trình nới room phức tạp hơn các trường hợp khác. Mặc dù vậy, chúng tôi cho rằng kế hoạch này sẽ sớm hoàn tất và khả năng SCG tiếp tục gia tăng sở hữu tại BMP là có thể xảy ra. Còn đối với NTP, room nước ngoài hầu như không kín, chủ yếu là SCG nắm giữ gần 24%, phần lớn là do tỷ lệ năm giữ lớn của các cổ đông nội bộ và cổ đông lớn nhất là SCIC với tỷ lệ sở hữu 37,1%. Nếu NTP chấp nhận nới room khối ngoại lên 100% như BMP thì khả năng sáp nhập là khá cao, và với vị thế của 2 doanh nghiệp đầu ngành này, người Thái chắc hẳn phải chấp nhận trả một cái giá cao hơn so với thị giá của cổ phiếu.
